With every new novel, Michel Faber (The Hague, 1960) seems to want to test his own writing skills. As such, his novel Under the Skin (2000) is a fusion of science fiction and horror, while the very successful novel The Crimson Petal and the White (2002) has been described as Sex and the City in Victorian London. The starting point of The Book of Strange New Things (2015) is as improbable as it is alien, and once again it seems like Faber has set himself an impossible task.
Heading for Oasis
The Book of Strange New Things takes place in the (near) future, in an unspecified, cynical world where sincere human interaction has become a rarity: calling or writing each other is considered to be old-fashioned and impractical. A mysterious and almighty multinational, called USIC, sends pastor Peter Leigh to a newly colonised planet to preach the gospel. A comparison with apostle Peter is suggested. Far beyond page sixty (this novel contains almost six hundred of them) it is still unclear on what planet, which USIC has named Oasis, Peter will end up. His first meeting with an alien only takes place on page one hundred twenty. In this way, his experience runs in parallel with that of the reader. As it turns out, Oasis is a pretty liveable but nevertheless amazing planet with a real atmosphere and its own flora and fauna, where the days last for seventy-two hours.
'[...]Peter's heart pumped hard, and he breathed shallowly in his excitement. The rain! The rain wasn't falling in straight lines, it was ... dancing! Could one say that about rainfall? Water had no intelligence. And yet, this rainfall swept from side to side, hundreds of thousands of silvery lines all describing the same elegant arcs. It was nothing like when rain back home was flung around erratically by gusts of wind. No, the air here seemed calm, and the rain's motion was graceful, a leisurely sweeping from one side of the sky to the other [...]'
Faber's style appeals greatly to the imagination and it is therefore not surprising that many of his books have had film adaptations. In 2011, the BBC turned The Crimson Petal and the White into a television series and 2013 saw the premiere of Under the Skin (with Scarlett Johansson in the leading role). As early as October 2015, BBC Radio broadcast a ten-part radio play of The Book of Strange New Things.
Amazing Alien Grace
As it happens, a real evangelisation of the inhabitants of Oasis is not necessary anymore: the aliens form a very peaceful, Old-Testament-like society. What's more, another pastor has preceded Peter before breaking down and disappearing for reasons that remain unclear. The majority of the aliens are very religious and they have given themselves names from Jesus Lover One up to Jesus Lover Sixty-Three. 'The book of strange new things' is their name for the bible. The tribe has already mastered rudimentary English, albeit with one major defect: they cannot pronounce -s- or -t- sounds, which is quite a nuisance when trying to say 'Jesus' for example. Faber notes down their sounds by means of characters that remind one of Thai. The speech disorder adds to a very funny scene when the full congregation assembles in honour of Peter to sing a hardly comprehensible and rather demolished Amazing Grace.
Beatrice and Eva
Peter's contacts with and his thoughts of his wife Beatrice are the main storyline in the novel. His partner, who also works for the church, has fallen pregnant shortly before his departure. Never before a couple was separated from each other at such a distance and her name, that reminds one of Dante's divine beloved, might not have been chosen accidentally. Love stories are the core of the majority of Faber's oeuvre and here again the goodbye and correspondence between Peter and Beatrice express an endless tenderness.
Ever since his literary debut, interviews with Faber showed how deeply his authorship was connected with his wife Eva, who was his sounding board and inspiration. During recent years, their existence was overshadowed by Eva's terminal cancer. Too upset, Faber had wanted to abandon his latest novel after having written two hundred and fifty pages, but Eva encouraged him to keep writing. Eva Youren passed away shortly before Faber completed The Book of Strange New Things.
Faber's latest book is also his most emotional book, which is not surprising when one thinks of the circumstances under which it was written. This novel has an uncommonly poignant moral that is felt especially in Peter's contacts with an alien called Jesus Lover Five. Peter feels a special affection for her. When she gets hurt, it turns out that Oasans cannot recover and that the well-known 'God healeth all diseases' does not apply to them. Peter realises that it is a miracle that humans can be cured from diseases and that a wound can heal into a scar.
No spoiler alert
In the meantime, a lot remains unclear about the motivations of the USIC imperium, which aims to keep the colonists as ignorant as possible of what is happening on planet Earth. The only way of communicating with home is by means of 'The Shoot', a kind of e-mail system that is subject to strict censorship. Beatrice’s messages to Peter are getting more and more alarming: tsunamis, earthquakes, wars, dramatic bankruptcies; the earthly troubles do not seem to end. Is this really what is happening on Earth or are Beatrice’s texts being manipulated by USIC? In the end, it seems like Peter chooses to go back to his wife, but even here Faber leaves his readers in the dark.
An open ending is not unusual in Faber's work. The many readers of The Crimson Petal and The White were so curious to find out how the protagonist Sugar would fare that they kept nagging the writer for a sequel. Whereupon Faber wrote The Apple in 2006, a collection of stories that, although they indeed embroidered on The Crimson Petal, didn't not offer any relief for languishing readers.
This time, there will be no follow-up. To the consternation of his editor and his readers, Faber announced in an interview to stop writing: 'I think I have reached a limit.' No matter how much readers long for more Faber or more Peter and Beatrice: in God's name, let us leave a writer alone who lost the wife who was not only his major support but even the core of his authorship.
Marjolein Corjanus obtained a Master's degree in French Literature in The Netherlands. She works as a freelance translator, editor and critic. Next to this, she conducts independent research in the field of modern French and comparative literature. An overview of recent publications can be found through her profiles on LinkedIn and Academia.edu.
Recensie: Jezus, aliens, de liefde voor je vrouw en nooit meer willen schrijven
Michel Faber (1960) lijkt met ieder nieuw boek zijn eigen schrijverskunst op de proef te willen stellen. Zo is zijn roman Under the skin (2000) een mengeling van sciencefiction en horror terwijl het uiterst succesvolle The Crimson Petal and the White (2002) wel omschreven is als Sex and the City in victoriaans Londen. Het uitgangspunt van The Book of Strange New Things is al even onwaarschijnlijk en buitenaards en ook hier lijkt het aanvankelijk of Faber zichzelf een onmogelijke taak heeft gesteld.
Naar Oasis
The Book of Strange New Things speelt in de (nabije) toekomst, in een niet nader gedefinieerde cynische wereld waar oprecht menselijk contact een zeldzaamheid is geworden: elkaar schrijven of bellen wordt als ouderwets en onpraktisch beschouwd. Hoofdpersoon is predikant Peter Leigh die door een ondoorzichtige en almachtige multinational, USIC genaamd, naar een nieuw gekolonialiseerde planeet wordt gezonden om daar het geloof te verkondigen. Een vergelijking met apostel Petrus dringt zich op. Tot ver na pagina zestig is niet duidelijk op wat voor planeet, door USIC Oasis gedoopt, Peter terecht gaat komen. Zijn eerste ontmoeting met een alien vindt pas plaats op pagina honderdtwintig. Zo loopt zijn ervaring parallel met die van de lezer. Oasis blijkt een aardig leefbare maar niettemin wonderlijke planeet met een heuse atmosfeer en eigen flora en fauna, waar de dagen tweeënzeventig uur duren.
'Peter's heart pumped hard, and he breathed shallowly in his excitement. The rain! The rain wasn't falling in straight lines, it was ... dancing! Could one say that about rainfall? Water had no intelligence. And yet, this rainfall swept from side to side, hundreds of thousands of silvery lines all describing the same elegant arcs. It was nothing like when rain back home was flung around erratically by gusts of wind. No, the air here seemed calm, and the rain's motion was graceful, a leisurely sweeping from one side of the sky to the other [...]'
Fabers stijl spreekt zeer tot de verbeelding en het is dan ook niet verrassend dat veel van zijn titels verfilmd zijn. In 2011 maakte de BBC een televisieserie van The Crimson Petal and the White en in ging 2013 Under the skin in première (met Scarlett Johansson in de hoofdrol). Van The Book of Strange New Thingszond BBC Radio al in oktober van dit jaar een tiendelig hoorspel uit.
Amazing Alien Grace
Echte kerstening van de planeetbewoners is overigens niet meer nodig: de aliens vormen een zeer vreedzame, oudtestamentische samenleving. Bovendien is een andere predikant Peter al voorgegaan totdat deze om onduidelijke redenen doordraaide en verdween. De aliens zijn voor het merendeel al zeer gelovig en hebben zichzelf al namen aangemeten van Jesus Lover One tot en met Jesus Lover Sixty-Three. 'The book of strange new things' is hun benaming voor de bijbel. Inmiddels spreekt het volkje ook een rudimentair Engels, met wel één belangrijk manco: ze kunnen de -s- en de -t- niet uitspreken, wat best lastig is als ze bijvoorbeeld 'Jesus' willen zeggen. Faber noteert hun klanken middels tekens die nog het meest weghebben van Thais. Het spraakgebrek draagt bij aan een bijzonder grappige scène als de voltallig congregatie zich verzamelt om voor Peter een nauwelijks verstaanbaar en enigszins vernacheld Amazing Grace te zingen.
Beatrice en Eva
Als een rode draad loopt door het boek Peters contact met, en zijn gedachten aan, zijn vrouw Beatrice, die kort voor zijn vertrek zwanger blijkt te zijn geraakt. Nog nooit was een echtpaar zo ver van elkaar verwijderd en haar naam, die aan Dantes hemelse geliefde doet denken, zal niet toevallig gekozen zijn. Liefdesgeschiedenissen vormen de kern van het merendeel van Fabers oeuvre en ook hier getuigt het afscheid en de briefwisseling tussen Peter en Beatrice van een grenzeloze tederheid.
Sinds zijn debuut bleek steeds weer uit interviews met Faber hoezeer zijn schrijverschap verbonden was met zijn echtgenote Eva, die zijn klankbord en inspiratiebron was. De laatste jaren werd hun bestaan overschaduwd door de terminale kanker waaraan Eva leed. Te zeer aangeslagen wilde Faber zijn nieuwste boek na tweehonderdvijftig pagina's laten liggen maar zij moedigde hem aan om te blijven schrijven. Eva Youren overleed kort voordat Faber The Book of Strange New Things voltooide.
Fabers nieuwste is ook zijn meest emotionele boek, en gezien de ontstaansgeschiedenis ervan is dat niet verbazingwekkend. De roman heeft dan ook een zeldzaam indringende moraal die tot uiting komt in Peters contact met een alien, genaamd Jesus Lover Five. Voor haar vat hij een speciale genegenheid op. Als zij gewond raakt, blijkt dat Oasans niet kunnen genezen. 'God healeth all diseases' gaat voor hen niet op. Dat een mens van ziekte kan genezen of dat een wond kan dichtgroeien tot hooguit een litteken is een wonder, zo beseft Peter.
No spoiler alert
Ondertussen blijft er veel onduidelijk over de bedoelingen van het USIC-imperium dat er veel aan gelegen is de kolonisten onwetend van de aardse actualiteit te houden. De enige vorm van communicatie met het thuisfront is 'The Shoot', een soort e-mailsysteem dat aan strenge censuur onderworpen is. Ondertussen worden de berichten die Beatrice aan Peter stuurt steeds alarmerender: tsunami's, aardbevingen, oorlogen, dramatische faillissementen, de aardse ellende houdt niet op. Is dit werkelijk wat zich afspeelt op planeet Aarde of worden Beatrices teksten gemanipuleerd door USIC? Het lijkt erop dat Peter er uiteindelijk voor kiest terug te keren naar zijn vrouw, maar ook dat laat Faber in het ongewisse.
Een open einde is in Fabers werk niet ongebruikelijk. Lezers van The Crimson Petal and The White waren zo nieuwsgierig hoe het heldin Sugar zou vergaan, dat ze de schrijver de kop gek zeurden om een vervolg. Waarop Faber in 2006 The Apple schreef, een bundel verhalen die inderdaad voortborduurden op The Crimson... maar de hunkerende lezer niet echt soelaas boden.
Deze keer zal er geen vervolg meer komen. Tot consternatie van zijn uitgever en lezers liet Faber tijdens een recent interview weten geen romans meer te willen schrijven: 'I think I have reached a limit.' Hoe men als lezer ook kan verlangen naar nog meer Faber of nog meer Peter en Beatrice: laat men in godsnaam de schrijver met rust laten die zijn vrouw verloor die niet alleen zijn steun en toeverlaat was maar zelfs het hart van zijn schrijverschap vormde.
Deze recensie werd eerder gepubliceerd op de site van de Athenaeum Boekhandel in Nederland: https://www.athenaeum.nl/recensies/2015/jezus-aliens-de-liefde-voor-je-vrouw-en-nooit-meer-willen-schrijven/
Marjolein Corjanus studeerde Franse taal- en letterkunde aan de Radboud Universiteit te Nijmegen, Nederland. Zij is werkzaam als freelancevertaler, -redacteur en -recensent. Daarnaast voert zij zelfstandig onderzoek uit op het gebied van de Franse en vergelijkende literatuurwetenschap. Een overzicht van recente publicaties is te vinden op LinkedIn en Academia.edu.
